Gazeta Kulturalna, Nr 4, 2012 ⁘ Культурная газета, № 4, 2012
Andrzej Gnarowski. Jej Wysokość w mieście Krakowie. [w:] Gazeta Kulturalna, Nr 4 (188), kwiecień 2012, str. 19.
Скачать в формате PDF ⁘ Pobierz w formacie PDF
|
Andrzej Gnarowski JEJ WYSOKOŚĆ W MIEŚCIE KRAKOWIE„Wiersze rodzą się jak gwiazdy i jak róże. Jej Wysokość Poezja w mieście Krakowie. Jej przedstawiciel Vladimir Stockman, poeta i tłumacz, urodził się w 1960 roku w Rostowie nad Donem (Rosja). Od 1992 roku mieszka w Krakowie i pisze wiersze po polsku i po rosyjsku (tłumaczy poezję i prozę). W 2000 roku w Wydawnictwie SIGNO (Kraków) ukazały się wiersze wybrane „Górne morze. O poezji Vladimira Stockmana powiedzieć można, że ta poezja nie zaleca się lekturze cichej i kameralnej – ona wkracza w rewiry światopoglądowej spekulacji. Można wspomnieć „cudowne dziecko rosyjskiej poezji – naturę skomplikowaną i niezależną, pełną sprzeczności i napięć Marinę Cwietajewą, która powiedziała, że „poezja osadzona mocno w wielorakich tradycjach „rosyjskości a zarazem uniwersalnej i bliskiej ludziom każdej epoki. Można przypomnieć wyznanie Williama Blake a, że poezja „tworzy obraz kosmosu antropocentrycznego (…) odrzucający wizję czasu jako nieskończonego – następstwa chwil, które giną bezpowrotnie. Liryka u Stockmana staje się projekcją życia widzianego przez pryzmat płci, ale rytm świata bywa utożsamiany z rytmem przemian biologicznych, które zachodzą w człowieku: Ja wypełnię tobą Przyznaję, że liryka poety jest nieustannym usiłowaniem określenia wobec innych własnej identyczności i autentyczności. Zapytajmy więc: czym jest ten czas w człowieku? Poeci na ogół nie trawią świata, w którym wszystko dzieje się na niby – wszystko jest mnożeniem pozorów, czy też masek i konwencji. A jeśli tak, to czas poety ten ludzki wewnętrzny powinien być czasem symbolicznym i spokrewniać się z naturą. Jeżeli chodzi o Jej Wysokość w mieście Dnia Poezję – skłonny jestem w to uwierzyć, że ma jeszcze bardzo wiele do powiedzenia. Skądinąd wiadomo, że poeci są niczym drzewa w lesie. Korzeniami tkwią w tej samej glebie – korony wznoszą w tej samej atmosferze, pod tym samym niebem, a jednocześnie każdy z nich rozwija się inaczej zajmując przy tym inną przestrzeń – istota ich wyraża się właśnie przez ich odrębność. Poczucie odrębności, jeśli powstaje, nie jest w żadnym przypadku fikcją, ale swego rodzaju szansą wzbogacenia ogólnego dorobku – o nowe punkty widzenia świata. Jest to dla krytyka literackiego, jak również dla czytelnika (spostrzeżenie) interesujące – a nawet pasjonujące. W poezji Stockmana przede wszystkim góruje instynkt życia. Człowiek analizujący kwestię ludzkiej egzystencji – to człowiek oczekujący, pamiętający, który również nie pozostaje obojętny wobec spraw czysto ludzkiej wyjątkowości: Nie boję się patrzeć w szarą próżnię to wszystko widzieć, odczuć, zapamiętać Wiersze rodzą się jak gwiazdy i jak róże „mających swym przeznaczeniem się złączyć (szkoda, że wybór wierszy składa się jedynie z jedenastu) ale nie zmienia to faktu, że autor nie był w stanie powiedzieć w nich najważniejszego... Wiersz tytułowy odczytałem jako najszerszy – zaproponowany przez dzisiejszą poezją program poezjowania. Poeta usiłuje ogarnąć wyrażeniem, tchnieniem poezji ograniczoną przez „biologię, historię i ludzką psychikę tzw. skalę przeżywania. Tam, gdzie nieustanna rzeka rzeczywistości płynie „dziejąca się pomiędzy nami, między tobą i mną, między tobą i tobą, między mną i mną. Chyba można z takich „kształtów przeżyć zrekonstruować coś na miarę światopoglądu: Górne morze „Ludzie młodzi, (napisał Erenburg) jeśli nie są poetami ani specjalnymi miłośnikami poezji, kiedy jest im wesoło, dobrze, rzadko biorą z półki tomik wierszy; idą raczej na mecz piłki nożnej, tańczą, spacerują z dziewczętami, marzą na głos albo prowadzą gorące dyskusje. Wiersze potrzebne są im w godzinach smutku i wtedy z pomocą przychodzi Jesienin, który dawno umarł i o którym nie wiedzą nic, prócz rzeczy najważniejszej: pisał cudowne wiersze. Tamte lata wyłoniły sporo ciekawych i silnych indywidualności pisarskich, z których każda poszła własną drogą. Dożyliśmy XXI wieku – w mieście Krakowie żyje i pisze swoje wiersze (po polsku i po rosyjsku). Dystans do siebie i świata nie może go pozbawić ludzkiego ciepła i bezpośredniej bliskości. Nazywa się Vladimir Stockman (może i jest solą w oku swoich rówieśników i nie tylko) ku mojemu radosnemu zdumieniu. Ale czy tak naprawdę świat znaczy więcej – niźli znaczą słowa... Vladimir Stockman, „Górne morze. Wydawca: SIGNO, Kraków 2007. |
Анджей Гнаровский ЕЕ ВЕЛИЧЕСТВО В ГОРОДЕ КРАКОВЕ«Стихи растут, как звезды и как розы». Ее Величество Поэзия в Кракове. Ее представитель Владимир Штокман, поэт и переводчик, родился в 1960 году в Ростове-на-Дону (Россия). С 1992 года он живет в Кракове и пишет стихи по-польски и по-русски (переводит поэзию и прозу). В 2007 году в издательстве SIGNO (Краков) издало сборник его избранных стихотворений «Верхнее море». О поэзии Владимира Штокмана можно сказать, что эта поэзия не рекомендуется для тихого и уютного чтения – она вступает в области мировоззренческих рассуждений. Можно вспомнить „чудесное дитя русской поэзии – натуру сложную и независимую, полную противоречий и напряжений Марину Цветаеву, которая сказала что «поэзия укоренена в разнообразных традициях „русскости и вместе с тем в универсальной и близкой людям каждой эпохи». Можно вспомнить признание Уильяма Блейка, что поэзия «создает образ антропоцентрического космоса (…) отбрасывая представление о времени как о бесконечной последовательности мгновений, которые погибают безвозвратно». Лирика у Штокмана становится проекцией жизни, увиденной сквозь гендерную призму, но ритм мира порой отождествляется с ритмом биологических перемен, которые происходят в человеке: Я наполню тобой Я признаю, что лирика поэта — это постоянные попытки определить свою собственную идентичность и подлинность по отношению к другим. Давайте зададимся вопросом, чем является это время в человеке? Поэты, как правило, не переваривают мир, в котором все происходит понарошку – все является приумножением иллюзий, или масок и конвенций. А если это так, то время поэта, его человеческое внутреннее время, должно быть временем символическим и родственным натуре. Если же говорить о Ее Величестве Поэзии в Городе, то я склонен поверить, что ей все еще есть что сказать. Между тем известно, что поэты — как деревья в лесу. Корни их в одной и той же почве – короны возносятся в ту же самую атмосферу, под тем же самым небом, и в то же время каждый из них развивается иначе, занимая при этом иное пространство – их сущность выражается именно в их индивидуальности. Чувство обособленности, если оно возникает, в любом случае не является фикцией, но своего рода шансом обогащения общих достижений новыми точками зрения на мир. Для литературного критика, как и для читателя это интересное и даже захватывающее наблюдение. В поэзии Штокмана прежде всего преобладает инстинкт жизни. Человек, анализирующий проблемы человеческого существования — это человек ожидающий, помнящий, который не остается равнодушным к вопросам чисто человеческой уникальности: Мне не страшно смотреть в пустоту Поэт с такими интересами глубоко обеспокоен материальностью мира, в котором он живет и творит. Он должен любить этот мир, даже если в нем не легко живется. Он пишет свидетельства времени. Этот тип сознания позволяет ему участвовать в текущих «торгах». Нравственность писателя заключается в том, чтобы писать правду о неопровержимых фактах, потому что, в конце концов, мы знаем об этом мире только это, когда разные силы пытаются внушить нам тот или иной, прагматически обозначенный, образ мира: всё это видеть, помнить, угадать, Стихи растут, как звезды и как розы в «их назначении слиться» (жаль, что в сборнике всего лишь одиннадцать стихотворений), но это не меняет факта, что автор не был в состоянии сказать в них самое важное... Заглавное стихотворение я прочитал как более широкую, предложенную сегодняшней поэзией, программу поэтического творчества. Поэт пытается охватить выражением, дыханием поэзии ограниченную «биологией, историей и человеческой психикой так называемый масштаб жизни». Там, где течет непрерывная река реальности «происходящая между нами, между мной и тобой, между тобой и мной, между мной и мной». Пожалуй, из таких «форм опыта» можно реконструировать что-то вроде мировоззрения: Верхнее море Способность улавливать первые сигналы – нового опыта постижения мира (я имею в виду впечатлительность) — это, собственно и все, что в художественном переживании может нам сегодня предложить художник. «Крахом поэзии (как сказал Збигнев Ежина) является ее бездушие. (...) И быть может это самое важное! когда человек пишет о человеке, для человека. Чего (с небольшими исключениями) нельзя сказать о современной польской поэзии». Он обращается к широкому кругу вопросов и проблем, с которыми сталкивается вступающая в «поэтическую» жизнь молодежь... «Молодые, (писал Эренбург) если они не поэты и не особые любители поэзии, когда им радостно, легко на душе, редко берут с полки томик стихов; они идут на матч футбола, танцуют, гуляют с девушками, вслух мечтают или жарко спорят. Стихи им нужны в часы печали, и тогда на выручку приходит Есенин, который давно умер и о котором они ничего не знают, кроме самого важного: он писал за них и про них». Те годы дали много интересных и сильных писательских индивидуальностей, каждая из которых пошла собственной дорогой. Мы дожили до XXI века – он живет в городе Кракове и пишет свои стихи (по-польски и по-русски). Дистанция к самому себе и к миру не может лишить его человеческого тепла и непосредственной близости. Его зовут Владимир Штокман (может он и стоит поперек горла у своих ровесников и не только) к моему радостному удивлению. Но действительно ли мир значит больше, чем значат слова?.. Владимир Штокман, „Верхнее море. Изд.: SIGNO, Kraków 2007.
|